मुलांमध्ये कृमी (जंत) संसर्ग – लक्षणे, प्रतिबंध आणि काळजी

Worm infections in children are quite common, especially in developing countries like India. These infections can cause nutritional deficiencies, stomach pain, and general weakness. As a parent, understanding the symptoms and knowing how to prevent them can help keep your child healthy.

भारतात मुलांमध्ये कृमींचा संसर्ग खूप सामान्य आहे. हा संसर्ग पोषणतटयता, पोटदुखी आणि अशक्तपणा यास कारणीभूत ठरू शकतो. पालकांनी त्याची कारणे, लक्षणे आणि प्रतिबंधात्मक उपाय जाणून घेणे आवश्यक आहे.

What is Worm Infestation?

Worm infestation happens when parasites such as roundworms, tapeworms, or hookworms enter a child’s body, usually through contaminated food, water, or soil. These worms settle in the intestines and absorb nutrients, leading to various health issues.

कृमी संसर्ग म्हणजे काय?

कृमी संसर्ग हा परजीवी जंतू (गोल कृमी, पट्टकृमी, हुकवर्म्स) शरीरात प्रवेश केल्याने होतो. दूषित अन्न, पाणी किंवा मातीद्वारे हे कृमी आतड्यांमध्ये वाढतात आणि पोषण शोषून घेतात.

Signs and Symptoms of Worm Infestation

• Stomach pain – Frequent or occasional stomach discomfort.
• Loss of appetite – The child may not feel hungry or eat less than usual.
• Weight loss – Sudden loss of weight despite normal eating habits.
• Itching around the anus – More noticeable at night, indicating pinworm infection.
• Nausea and vomiting – Some children may feel sick frequently.
• Diarrhea or constipation – Altered bowel habits.
• Irritability and disturbed sleep – Due to discomfort, some children may have trouble sleeping.
• Pale skin and weakness – Due to loss of nutrients and anemia.

कृमी संसर्गाची लक्षणे

• पोटदुखी – वारंवार किंवा अधूनमधून होणारी पोटदुखी.
• भूक न लागणे – मुलाला खूप कमी भूक लागणे.
• वजन कमी होणे – पुरेसे खाल्ले तरीही वजन न वाढणे.
• मलद्वाराजवळ खाज येणे – विशेषतः रात्री जास्त त्रास होतो.
• मळमळ आणि उलटी – काही मुलांना वारंवार मळमळते.
• संत्रासारखी जुलाब किंवा बद्धकोष्ठता – मलावाटे समस्या.
• चिडचिड आणि झोप न लागणे – अस्वस्थतेमुळे झोपेच्या समस्या येतात.
• फिकट त्वचा आणि अशक्तपणा – पोषण तुटवड्यामुळे रक्ताची कमतरता.

How Do Children Get Worms?

• Eating unclean or improperly cooked food.
• Drinking contaminated water.
• Walking barefoot on soil with worm eggs or larvae.
• Playing with pets or in dirty surroundings and then putting hands in the mouth.
• Not washing hands properly after using the toilet.

मुलांना कृमी कसे होतात?

• अस्वच्छ अन्न खाल्ल्याने किंवा कच्चे मांस योग्य प्रकारे शिजवले नाही तर.
• दूषित पाणी प्यायल्याने.
• बिनसलवार खेळल्याने – विशेषतः कृमी अंडी असलेल्या मातीवर.
• स्वच्छता राखली नाही तर – हात धुतले नाहीत, नखे वाढलेली आहेत.
• पाळीव प्राण्यांशी संपर्क आल्यास आणि योग्य काळजी घेतली नाही तर.

Do’s and Don’ts to Prevent Worm Infections

✅ Do’s (What Parents Should Do)

✔ Deworm your child regularly – Doctors recommend deworming every 6 months.
✔ Encourage handwashing – Before meals, after playing, and after using the toilet.
✔ Cook food properly – Especially non-vegetarian food.
✔ Wash fruits and vegetables well – To remove any worm eggs or larvae.
✔ Keep nails short and clean – Long nails can trap dirt and worm eggs.
✔ Ensure children wear slippers/shoes – Prevents hookworm infections from contaminated soil.
✔ Maintain clean surroundings – Keep toilets and play areas clean.
✔ Check pets for worms – Pets can sometimes carry worms that can infect children.

❌ Don’ts (What to Avoid)

✖ Do not allow children to play in dirty areas – Especially where open defecation happens.
✖ Avoid drinking unfiltered or unboiled water – Always provide safe drinking water.
✖ Do not let children eat street food or unwashed raw food – They can carry worm eggs.
✖ Avoid walking barefoot in gardens, soil, or public areas – This can expose them to infections.

✅ काय करावे? (Do’s)

✔ डॉक्टरच्या सल्ल्याने नियमित कृमी नाशक औषध द्या – सहा महिन्यांनी एकदा.
✔ जेवणाच्या आधी आणि टॉयलेटनंतर हात धुण्याची सवय लावा.
✔ अन्न व्यवस्थित शिजवून द्या – विशेषतः मांसाहारी पदार्थ.
✔ फळे आणि भाज्या नीट धुवा.
✔ मुलांची नखे लहान ठेवा आणि स्वच्छ ठेवा.
✔ मुलांना बूट किंवा चप्पल घालण्याची सवय लावा.
✔ परिसर स्वच्छ ठेवा – घर, बाथरूम आणि खेळण्याची जागा स्वच्छ ठेवा.
✔ पाळीव प्राण्यांची तपासणी करून घ्या – त्यांच्या शरीरावर कृमी असल्यास ते मुलांना संसर्ग करू शकतात.

❌ काय करू नये? (Don’ts)

✖ मुलांना अस्वच्छ ठिकाणी खेळू देऊ नका.
✖ गाळलेले किंवा उकळलेले पाणी न देता नळाचे पाणी देऊ नका.
✖ रस्त्यावरील खाणे किंवा न धुता फळे आणि भाज्या खाऊ देऊ नका.
✖ मुलांना मोकळ्या मातीवर अनवाणी चालू देऊ नका.

Treatment for Worm Infestation

If you suspect your child has worms, consult a pediatrician. A simple deworming medicine, prescribed by the doctor, is usually enough to clear the infection.

कृमी संसर्गावर उपचार

जर तुमच्या मुलामध्ये वरील लक्षणे दिसत असतील, तर त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. कृमी संसर्गासाठी सहज उपलब्ध औषध उपचारासाठी पुरेसे असतात.

Worm infections can affect a child’s growth and overall health. However, with proper hygiene, a clean diet, and regular deworming, they can be easily prevented. Parents should stay aware and take necessary precautions to ensure their child’s well-being.

कृमी संसर्गामुळे मुलांची वाढ आणि आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो. योग्य स्वच्छता, आहार आणि नियमित कृमिनाशक औषधोपचार करून हा संसर्ग टाळता येतो. पालकांनी सतर्क राहून मुलांचे आरोग्य सुरक्षित ठेवावे.

Disclaimer:

• The information provided in this blog post is for general knowledge and informational purposes only.
• It is not intended as a substitute for professional medical advice, diagnosis, or treatment.
• Always consult with a qualified healthcare provider for any health concerns or before making any decisions regarding your health or the health of your child.  
• The information in this blog post may change as new research and clinical experience accumulate.

काळजीपूर्वक लक्षात घ्या:

• या ब्लॉग पोस्टमधील माहिती सामान्य ज्ञान आणि माहितीच्या उद्देशाने आहे.
• हे व्यावसायिक वैद्यकीय सल्ला, निदान किंवा उपचारांचे पर्याय म्हणून मानले जात नाही.
• आपल्या आरोग्याशी किंवा आपल्या मुलाच्या आरोग्याशी संबंधित कोणत्याही आरोग्य समस्यांसाठी किंवा कोणतेही निर्णय घेण्यापूर्वी नेहमी योग्य वैद्यकीय सेवा प्रदात्यांचा सल्ला घ्या.
• नवीन संशोधन आणि क्लिनिकल अनुभव जमा होतात तसे या ब्लॉग पोस्टमधील माहिती बदलू शकते.